اسلام شناسی

دجال

دجال کیست؟

دجال از ریشه دجل به معنای بسیار دروغگوی حیله گر است. خروج دجّال در منابع اهل سنت از نشانه‏ های بر پایی قیامت دانسته شده است. در مورد دجال در روایات شیعه مطلب زیادی وجود ندارد. آن تعداد از روایاتی هم که هست ضعیف و مبهم است. در روایات شیعه به از بین رفتن دجال توسط امام زمان (عج) اشاره شده است.
آن چه از ظاهر اخبار استفاده می‏شود دجّال موجودی است که در آخر الزمان و پیش از قیام امام مهدی(علیه السلام) خروج می‏کند و غیر عادی است و با انجام کارهای شگفت ‏انگیز جمع زیادی از مردم را می‏فریبد.(1) بسیار بزرگ و تنومند است در سحر و جادو  زبردست است، در پیش او کوه سیاهی است که به نظر مردم می‏آورد که کوه نان است و در پشت سر او کوه سفیدی است که از طریق سحر برای مردم به صورت آب‏های صاف جاری می‏نمایاند و فریاد می‏کند: "اولیائی انا ربکم الاعلی؛ دوستانم من پروردگار بزرگ شمایم".  شیاطین، ظالمان، منافقان، جادوگران، کفّار، فرزندان نامشروع اطراف او را گرفته و به انواع آلات لهو و لعب و ساز و... مشغول می‏شوند و با این کار بسیاری از انسان‏های ضعیف الایمان را منحرف می‏کنند(2) این روایات که به خصوصیات ظاهری دجال می پردازد در منابع اهل سنت آمده است.
البته در مورد دجّال صرف نظر از ویژگی‏های او چند احتمال وجود دارد:
?- نام شخص معینی نیست، هر کسی که با ادعاهای پوچ و با توسّل به حیله گری و نیرنگ در صدد فریب مردم باشد دجّال است. این که در روایات از دجّال‏های فراوان سخن به میان آمده این احتمال را تقویت می‏کند.
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «قیامت بر پا نمی‏شود تا وقتی که مهدی(علیه السلام) از فرزندانم قیام کند و مهدی(علیه السلام) قیام نمی‏کند تا وقتی که شصت دروغگوی حیله گر خروج کنند».(3)
?- نام فرد معینی است که به عنوان دجّال در دوره غیبت با همان ویژگی هایی که قبلاً متذکر شدیم خروج می‏کند و عده ‏ای را منحرف می‏کند. ظاهر بسیاری از روایات بیان گر این احتمال است.
?- احتمال هم دارد دجال کنایه از کفر جهانی و سیطره فرهنگ مادی باشد. استکبار با ظاهری فریبنده مردم را به ویژه مسلمانان را می‏فریبد و با قدرت مادی، علمی و صنعتی که دارد مردم را مرعوب می‏کند.
به هر حال دجال موجودی است که در ادیان دیگر نیز از آن سخن گفته شده و منحصر به زمان خاصی نیست. شاید دجال مقارن ظهور ویژگی های برجسته تری در گمراه کردن مردم داشته باشد و مشخصاتی که در روایات برای دجال آخر الزمان گفته شده، به راحتی فهمیده نمی شود و اموری عادی نیست.

پی نوشت:
1. مجله حوزه، شماره 4 و 5، سال دوازدهم، ص 262.
2. منتهی الآمال، ج 2، ص 493.
3. ارشاد، ج 2، ص 371.

پاسخگویی به سوالات دینی                my.pasokhgoo.ir